Χαιρετισμός του Καθηγητή Δημητρίου Μόσχου Προέδρου Τμήματος Θεολογίας ΕΚΠΑ στην 5η Πανελλήνια Συνάντηση Θεολόγων

 

Χαιρετισμός του  Καθηγητή Δημητρίου Μόσχου Προέδρου Τμήματος Θεολογίας ΕΚΠΑ στην 5η Πανελλήνια Συνάντηση Θεολόγων που διοργάνωσε ο Πανελλήνιος Θεολογικός Σύνδεσμος "Καιρός" στην Αθήνα από τις 2 μέχρι τις  4 Σεπτεμβρίου 2022.

"Αισθάνομαι ιδιαίτερη χαρά που βρίσκομαι σε μια θεολογική συνάντηση με θέμα την ευθύνη της Ορθόδοξης θεολογίας για την ειρήνη και τη δικαιοσύνη στον κόσμο. Ο πόλεμος και η αδικία σημάδεψαν όλες τις ανθρώπινες κοινωνίες και αυτές χρησιμοποίησαν πολλές φορές τη θρησκεία για να δικαιολογήσουν την αναγκαιότητα του πολέμου και το αναπόφευκτο της αδικίας, κατασκευάζοντας το είδωλο ενός Θεού εκδικητή και ισχυρού που καταστρέφει τους θεούς των άλλων και διδάσκει τη λατρεία της δύναμης. Το χριστιανικό Ευαγγέλιο από την αρχή κήρυξε «ούχ ούτως έσται εν υμίν», με τον ίδιο τον Ιησού Χριστό που το κήρυξε να μας αποκαλύπτει την εικόνα του Θεού που σώζει μέσα από τη θυσία του Ίδιου και όχι των πιστών Του. Η κατανόηση του Ευαγγελίου ως αγάπης και θυσίας θα κρίνει τη θέση μας στον καινούριο κόσμο του Θεού, κατά την μέλλουσα Κρίση που θα γίνει από τον ίδιο τον Ιησού Χριστό ερχόμενο μετά δόξης.

Οι Χριστιανοί στο πέρασμα των αιώνων πάλαιψαν να ετοιμάσουν αυτό το νέο κόσμο και να τον προγευτούν. Κι αυτή η πάλη είχε και ήττες. Μια απ’ αυτές ήταν η πλάνη ότι μια χριστιανική πολιτεία με χριστιανικά σύμβολα, νόμους και πιστούς αυτοκράτορες θα τελείωνε το έργο του Χριστού πάνω στη γη. Θα ήταν η τελευταία βασιλεία επί γης. Κι αυτός ήταν ο σπόρος του κακού που φύτρωνε μαζί με το καλό (και δεν αναφέρομαι μόνο στους Ορθόδοξους, αλλά και σε άλλες χριστεπώνυμες αυτοκρατορίες του παρελθόντος ακόμα και του σήμερα). Σήμερα, που η γενιά μας μπαίνει σ’ έναν κόσμο κρίσης, όξυνσης των ανισοτήτων, κοινωνικής και οικολογικής ανισορροπίας, η ρομαντική καταφυγή σε χριστιανικές αυτοκρατορίες του παρελθόντος γίνεται νομιμοποιητικός λόγος για τους επιτήδειους (όπου κι αν βρίσκονται) και κίνητρο, για περιχαράκωση από τη μοντέρνα ανηθικότητα (όπως προβάλλεται) που μπορεί ακόμη και τον πόλεμο να νομιμοποιήσει και, τελικά, φευ, να μεγαλώσει τις ανισορροπίες, τη βαρβαρότητα και την αδικία. Έτσι, ακούμεή διαβάζουμε σεβάσμιους γέροντες να λένε ότι ο τάδε ηγέτης μιας μεγάλης δύναμης που εισβάλλει σε μια άλλη χώρα φρουρείται από αγγέλους και η Παναγία προστατεύει τα στρατεύματά του. Ή βλέπουμε άγιες Τράπεζες καλυμμένες με τη σημαία μιας χώρας (πολύ γνωστής μας) και καλούμαστε εμείς οι θεολόγοι να εξηγήσουμε πώς πάνω εκεί προσφέρεται η θυσία «υπέρ της του κόσμου ζωής» (όλου του κόσμου, δηλαδή και των πιθανών εχθρώναυτής της χώρας). Ακούμε εθνικούς ύμνους να ψάλλονται μέσα στη Θεία Λειτουργία. Και μετά απ’ αυτά μιλάμε διαρκώς για υβριδικές επιθέσεις από δυστυχισμένους και αποκλεισμένους. Για το τελευταίο αυτό δεν παραβλέπει κανείς ότι τα πολιτικά προβλήματα είναι περίπλοκα. Αλλά το σίγουρο είναι ότι τα πολιτικά προβλήματα λύνονται με πολιτική και όχι μετατρέποντας τη θεολογία ή λατρευτικά σύμβολασε σύμβολα εξουσίας και δύναμης επιβολής.

Υπάρχουν πολλοί βέβαια που αντιστέκονται σ’ αυτό, αλλά ως Πρόεδρος του Τμήματος Θεολογίας, ο νους μου γυρίζει στον προ-προ-κάτοχο μας της τότε έδρας της Εκκλησιαστικής Ιστορίας Γεράσιμο Κονιδάρη, που βλέποντας την επαύριον των διαβλητών εκλογών των εκκλησιαστικών συμβουλίων στις 23 Ιουλίου 1933 να γίνονται λειτουργίες σε ευαγγελικές ενορίες με ναζιστικά σύμβολα μέσα έγραψε ότι αυτά τα πράγματα δεν μπορεί να έχουν καμία σχέση με χριστιανική λατρεία, τη στιγμή που άλλοι (ΚΑΙ Ορθόδοξοι) έγραφαν τότε ότι ο Χίτλερ κάνει αγώνα κατά των διεφθαρμένων ηθών της αποχριστιανοποιημένης και ευδαιμονιστικής Ευρώπης. Αφορμώμενος, λοιπόν, από ένα τέτοιο παράδειγμα μέσα από την παλαιά Θεολογική Σχολή, ως Πρόεδρος του Τμήματος Θεολογίας χαιρετίζω την Συνάντηση του ΚΑΙΡΟΥ και ελπίζω να εμπλουτίσει τη θεολογική σκέψη στη διακονία ενάντια στο κακό ειδικά στον κρίσιμο χώρο της εκπαίδευσης ποιώντας «δικαιοσύνης ὅπλον καί μή θανάτου τήν παίδευσιν” κατά τα λεγόμενα του αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου".