Νέο τεύχος του περιοδικού ΕλΘΕ/GjRE

 

Δημοσιεύτηκε το νέο τεύχος του περιοδικού Θρησκευτικής Εκπαίδευσης ΕλΘΕ/GjRE.

Αντιγράφουμε από το Σημείωμα του καθηγητή κ. Μάριου Κουκουνάρα Λιάγκη, που είναι ο Υπεύθυνος Σύνταξης .

"Ο σύγχρονος κόσμος απαιτεί να αναγνωρίσουμε σε βάθος πώς η θρησκεία, αλλά και οι κοσμοθεωρίες επηρεάζουν τις απόψεις και τις επιλογές των ανθρώπων στη ζωή, καθώς και πώς διαμορφώνουν τη στάση τους απέναντι στην πολιτειότητα, στην ιδιότητα του πολίτη. Ο ρόλος των θρησκειών είναι γνωστός και τεκμηριωμένος από πολυάριθμες έρευνες (Conroy, Wenell, & Lundie, 2013, σσ. 117-140; Østberg, 2013; Kjelden, 2016), οι οποίες αναδεικνύουν ότι για τους ανθρώπους το άνοιγμα προς τους άλλους και η θρησκευτική ποικιλομορφία είναι υψίστης σημασίας, ώστε να ζουν μαζί και να ενεργούν συνειδητά, ως μέλη μιας δημοκρατικής κοινωνίας. 

Η Εκπαίδευση και η Θρησκευτική Εκπαίδευση (ΘE) μπορούν να συμβάλουν στην ανάπτυξη μιας συνειδητής σχέσης με τον τόσο διαφορετικό και, ταυτόχρονα, κοινό μας κόσμο (Heater, 2004, σσ. 240-6, Koukounaras Liagkis, 2013). Φυσικά, δεν είναι δυνατό όλοι οι τύποι εκπαίδευσης να ενθαρρύνουν τη συμμετοχή των μαθητών/τριών στη δημοκρατική εκπαίδευση, η οποία προχωρά πέρα από τη διδασκαλία της δημοκρατικής ιδιότητας του πολίτη, στη διδασκαλία και εκμάθηση της δημοκρατίας στο πλαίσιο του προγράμματος σπουδών του σχολείου (Biesta & Lawy, 2006; Dewey, [1916] 2002). Οι ανθρωπιστικές σπουδές, μάλιστα, στο  πλαίσιο του σχολικού προγράμματος σπουδών, μπορούν να αναπτύξουν τις ικανότητες των νέων ανθρώπων, όπως την κριτική σκέψη, την παγκόσμια πολιτειότητα και την ευφάνταστη κατανόηση (Nussbaum, 2006), όταν βέβαια αυτές ενθαρρύνουν τον διάλογο.

Η εκμάθηση του διαλόγου με ανθρώπους των οποίων οι αξίες διαφέρουν από τις δικές τους και ο σεβασμός τους είναι κεντρικής σημασίας για τη δημοκρατική διαδικασία και απαραίτητη για την προστασία και την ενίσχυση της δημοκρατίας και την προώθηση μιας κουλτούρας ανθρωπίνων δικαιωμάτων (Council of Europe, 2018, σ. 11). Η ΘΕ, ως ένα αντικείμενο ανθρωπιστικών σπουδών και αναπόσπαστο μέρος του προγράμματος σπουδών στις περισσότερες χώρες (Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση), μπορεί να συμβάλει στην ανάπτυξη ανοιχτόμυαλων θέσεων, διδάσκοντας θρησκείες και κοσμοθεωρίες από διαφορετικές οπτικές γωνίες (Jackson, 2014; Heilbronn, 2021, σσ. 27-30). Ο διάλογος με τη διαφορά/τις διαφορές και μια διαλογική προσέγγιση της ΘΕ σε ετερογενείς τάξεις με θρησκευτική ποικιλομορφία, αποτελούν το επίκεντρο του ερευνητικού ενδιαφέροντος για τη ΘΕ στην Ευρώπη (Skeie, 2009; Erricker, 2010, σσ. 94-121; Norman & Gallagher, 2011; Barnes, 2012; Weisse, Amirpur, Körs, & Vieregge, 2014; Klutz, 2016; Yafa, 2016; Arweck, 2017; Schreiner, 2018; Ipgrave, Knauth, Körs, Vieregge, & von der Lippe, 2018; Franken, 2017; 2021). Αναδεικνύεται από έρευνες η ανάγκη για γνωριμία με- και σεβασμό για- την «ετερότητα», για τον διάλογο με τους άλλους, καθώς και για πίστη στον Θεό που να είναι θετική με τον πλουραλισμό (Ipgrave, 2001; 2004; 2018; O’Grady & Jackson, 2020). Η  μελέτη REDCo τόνισε ότι «…οι περισσότεροι [νέοι] ήταν πεπεισμένοι ότι ο σεβασμός της θρησκείας των άλλων είναι ένας τρόπος αντιμετώπισης των διαφορών» (Valk, 2009, σ. 425) σε μια τάξη ΘΕ που παρέχει τον «ασφαλή χώρο» για συζήτηση τέτοια θέματα (Leganger-Krogstad, 2003; Conroy, Wenell, & Lundie, 2013, σσ. 119- 124; Weisse, 2011). Όλα τα παραπάνω δεν σημαίνουν ότι οποιοσδήποτε τύπος/μοντέλο ΘΕ μπορεί να συμβάλει στην Εκπαίδευση για τη Δημοκρατική Ιδιότητα του Πολίτη. Απαιτείται άνοιγμα προς την ετερότητα. Να περιλαμβάνει δηλαδή η ΘΕ και τη διδασκαλία της θρησκείας ως ιστορικό και σύγχρονο φαινόμενο, καθώς και κοσμοθεωρίες και μη θρησκευτικές πεποιθήσεις που επηρεάζουν τις ζωές, τις εμπειρίες και τις αποφάσεις των ανθρώπων. Η αμεροληψία είναι προϋπόθεση για την παρουσίαση των παραπάνω, αν και το μοντέλο ενός αμερόληπτου και ουδέτερου εκπαιδευτικού-θεολόγου φαίνεται ένας αδύνατος στόχος (Arthur, Moulin-Stozek, Metcalfe, & Moller, 2019). Συστάσεις του Συμβουλίου της Ευρώπης (CM/Rec (2008)12 και 1720/2005), καθώς και έργα, όπως: 1) Toledo Guiding Principles on Teaching about Religions and Beliefs in Public Schools (OSCE, 2007), 2) Signposts-Policy and practice for teaching about religions and non-religious world views in intercultural education (Jackson, 2014) (https://theewc.org/resources/ signposts/) και Signposts teacher training module-Teaching about religions and non-religious world views in intercultural education (https://theewc.org/resources/ signposts-teacher-training-module-teachingabout-religions-and-non-religious-worldviews-in-intercultural-education/), προσφέρουν ασφαλείς τρόπους στους εκπαιδευτικούς να αντιμετωπίσουν ζητήματα που σχετίζονται με τη θρησκεία και τις μη θρησκευτικές κοσμοθεωρίες στο πλαίσιο της ΘΕ. Σε αυτό το πλαίσιο κινούνται και τα άρθρα αυτού του τεύχους του ΕλΘΕ/GjRE. H θέση των υπαρξιακών ερωτημάτων του ανθρώπου στην Εκπαίδευση στη Δημοκρατική Ιδιότητα του Πολίτη στην Ολλανδία αποτελεί το θέμα του άρθρου της Gerdien Bertram-Troost. Η αλλαγή του σκοπού της Ορθόδοξης ΘΕ στη Φιλανδία από ενδυνάμωση της θρησκευτικής ταυτότητας σε πληροφόρηση για τη θρησκεία των παιδιών σημειώνεται με έρευνα από τον Risto Aikonen. Με τις διαπολιτισμικές διαστάσεις της ΘΕ στο ευρωπαϊκό και ελληνικό πλαίσιο ασχολείται η Ξανθή Αλμπανάκη ενώ η Σοφία Νικολιδάκη μελετάει τη δυνατότητα προσέγγισης θρησκευτικών εννοιών μέσα από τη φιλοσοφία με παιδιά νηπιαγωγείου. Στο τεύχος αυτό, ακόμη, συμβάλλουν με κείμενα-απόψεις για τη ΘΕ, τη διδακτική της μεθοδολογία και το θέμα της απαλλαγής στην Ελλάδα, και παρουσιάσεις-κρίσεις, οι Χρήστος Φραδέλλος, Ιωάννης-Ιωσήφ Παπαγεώργης, Παντελής Καλαϊτζίδης, Βάσω Γώγου, Απόστολος Μπάρλος, Νίκος Τσιρέβελος, Κωστής Δρυγιανάκης και Μάριος Κουκουνάρας Λιάγκης".

Για να δείτε το τρέχον τεύχος,

http://www.gjre.gr/current-issue