Ο ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ ΘΕΟΛΟΓΙΚΟΣ ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ «ΚΑΙΡΟΣ» ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΩΝ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΤΗ ΧΟΡΗΓΗΣΗ ΑΠΑΛΛΑΓΗΣ

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΥΠΟΥ

Θέμα: Ο Πανελλήνιος Θεολογικός Σύνδεσμος «Καιρός» για το μάθημα των Θρησκευτικών και τη χορήγηση απαλλαγής

Με αφορμή την πρόσφατη Απόφαση της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα (28/2019) σχετικά με τη διαδικασία χορήγησης απαλλαγής από το μάθημα των Θρησκευτικών (ΜτΘ) και διάφορες απόψεις που είδαν το φως της δημοσιότητας γύρω από αυτό το θέμα, ο Πανελλήνιος Θεολογικός Σύνδεσμος «Καιρός» επισημαίνει τα παρακάτω:

1.     Το ΜτΘ σέβεται απολύτως και υπηρετεί μέσα από τη διδασκαλία του τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις ανθρώπινες ελευθερίες. Στους γενικούς σκοπούς του μαθήματος, όπως καταγράφονται στο νέο Πρόγραμμα Σπουδών στα Θρησκευτικά Δημοτικού Γυμνασίου, τονίζεται «το δικαίωμα κάθε ανθρώπου στη θρησκευτική ελευθερία, στην ανα­ζή­τηση και στον θρησκευτικό αυτοπροσδιορισμό», καθώς επίσης ως πρωταρχικός άξονας στη διδασκαλία του ορίζεται «ο σεβασμός στον απαραβίαστο χαρακτήρα της προσωπικής ελευθερίας κάθε ανθρώπου και στη θρησκευτική ετερότητα».

2.     Η συζήτηση γύρω από το ζήτημα που ανέκυψε δεν είναι πρωτόγνωρη, καθώς έχουν προηγηθεί και άλλες παρόμοιες Αποφάσεις της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα, αλλά και σχετικές αποφάσεις ανώτατων ακυρωτικών δικαστηρίων, ενώ η εγκύκλιος για τη χορήγηση της απαλλαγής τροποποιήθηκε ή συμπληρώθηκε πέντε φορές, μόνο κατά την περίοδο 2008-2015. Επισημαίνεται ότι εκκρεμούν οι αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας, καθώς και του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, για το ίδιο θέμα και για συναφή ζητήματα που αφορούν στο ΜτΘ.

3.     Η διαδικασία χορήγησης απαλλαγής στους μαθητές και στις μαθήτριες που τη δικαιούνται είναι ένα εξαιρετικά σύνθετο ζήτημα, το οποίο απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή και γι’ αυτό δεν μπορεί να λυθεί με μια απλή εγκύκλιο, καθόσον επηρεάζει πολύπλευρα τη λειτουργία του σχολείου. Είναι νωπή η εμπειρία από τα προβλήματα που δημιουργήθηκαν από τις ανεπιτυχείς προσεγγίσεις του προβλήματος κατά το παρελθόν, οι οποίες οδήγησαν σε φαινόμενα κατάχρησης ή παράχρησης του δικαιώματος απαλλαγής, σε άνισες συνθήκες φοίτησης, σε σοβαρά προβλήματα στην εύρυθμη λειτουργία του σχολείου, καθώς επίσης και σε δικαστικές προσφυγές.

4.     Για παιδαγωγικούς, ιστορικούς και κοινωνικούς λόγους, θεωρούμε επιβεβλημένη την προάσπιση της υποχρεωτικότητας του ΜτΘ, σύμφωνα και με τη συνταγματική επιταγή για την ανάπτυξη θρησκευτικής συνείδησης. Είμαστε αντίθετοι σε κάθε πρακτική η οποία θα οδηγήσει στην υποβάθμισή του και θα δημιουργήσει μείζονα προβλήματα. Ταυτόχρονα, επισημαίνουμε ότι οι σχολικές μονάδες και το ΜτΘ λειτουργούν αποκλειστικά σύμφωνα με τις ισχύουσες αποφάσεις και εγκυκλίους του Υπουργείου Παιδείας. Το σχολείο, καθώς και το ΜτΘ, δεν μπορούν να μεταβληθούν σε πεδίο πειραματισμών ή ιδεοληπτικών αντιπαραθέσεων.

5.     Η ισχύουσα εγκύκλιος για τη χορήγηση της απαλλαγής (12773/Δ2/23-01-2015) εκδόθηκε πριν από την εφαρμογή των νέων Προγραμμάτων Σπουδών στα Θρησκευτικά (2017) και, επομένως, είναι συμβατή με τη σκοποθεσία και το περιεχόμενο των προγενέστερων Αναλυτικών Προγραμμάτων και διδακτικών βιβλίων των Θρησκευτικών. Η εφαρμογή των νέων Προγραμμάτων Σπουδών έφερε σημαντικές αλλαγές και δημιούργησε νέες συνθήκες, καθόσον «επιδιώκεται ένα σχολικό ΜτΘ, στο οποίο η συμμετοχή όλων των παιδιών χω­ρίς καμιά διάκριση και ανεξάρτητα από τη θρησκευτική ή μη δέσμευσή τους θεωρείται αυ­τονόητη όσο και αναγκαία».

6.     Σε κάθε προσέγγιση του ζητήματος της χορήγησης απαλλαγής, πρέπει να λαμβάνονται υπόψη οι νέες παράμετροι λειτουργίας του ΜτΘ, όπως αυτές ορίζονται από τα υφιστάμενα, πλέον, νέα Προγράμματα Σπουδών. Τα νέα Προγράμματα Σπουδών, με αφορμή τον θόρυβο που είχε ξεσπάσει σχετικά με τις απαλλαγές πριν και κατά την περίοδο της εκπόνησής τους, έλαβαν υπόψη τις όποιες δυσλειτουργίες του παρελθόντος και γι’ αυτό θεμελιώνουν ένα ανοικτό μάθημα ελευθερίας και ελπίδας για όλες τις μαθήτριες και όλους τους μαθητές, το οποίο επιδιώκει να είναι κριτικό, αντικειμενικό και πλουραλιστικό. Στον Οδηγό Εκπαιδευτικού στα Θρησκευτικά Δημοτικού-Γυμνασίου περιγράφεται ρητά αυτή η «στόχευση σε ένα ΜτΘ ενταγμένο στο σχολείο ως κανονικό μάθημα χωρίς απαλλαγές και διαχωρισμούς των μαθητών». 

Για όλους τους παραπάνω λόγους, ο Πανελλήνιος Θεολογικός Σύνδεσμος «Καιρός» επισημαίνει, προς όλες τις κατευθύνσεις, την ανάγκη αποφυγής βεβιασμένων ενεργειών, οι οποίες ενδέχεται να περιπλέξουν ακόμη περισσότερο το πρόβλημα. Θεωρούμε ότι η σχετική ανακοίνωση του Υπουργείου Παιδείας, στις 05-09-2019, κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση. Ταυτόχρονα, διεκδικούμε την οριστική επίλυση του προβλήματος, με έναν τρόπο ρεαλιστικό και υπεύθυνο, ο οποίος, αφενός, θα σέβεται τα ανθρώπινα δικαιώματα και τους θεσμούς που είναι αρμόδιοι για την προστασία τους και, αφετέρου, δεν θα υποσκάπτει αλλά θα υπηρετεί την παιδαγωγική αποστολή του ΜτΘ στο σύγχρονο σχολείο, στο πλαίσιο μιας σύγχρονης και δημιουργικής  θρησκευτικής εκπαίδευσης.

Για το Διοικητικό Συμβούλιο

Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ		Ο ΓΕΝΙΚΟΣ ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
Χρήστος Καρακόλης Καθηγητής Ε.Κ.Π.Α.		Γεώργιος Καπετανάκης Δρ Θεολογίας